متاسفانه بعضی افراد بر این باورند منابع مصنوعی نور که برای برنزه کردن پوست مورداستفاده قرار می‌گیرند و عموما به نام سولاریوم نامیده می‌شوند حاوی این اشعه‌های مضر نیستند، در صورتی که باید گفت این دستگاه‌ها از لحا0نوع اشعه تفاوت چندانی با اشعه تابیده شده از منابع طبیعی ندارند و حتی گاهی شدیدتر از نور معمولی آفتاب هم هستند. بنابراین سولاریوم، سالم‌تر و کم عارضه تر از حمام آفتاب نیست.

بسیاری از افراد معتقدند خطر سولاریوم کمتر از قرار گرفتن زیر نور آفتاب برای برنزه شدن پوست است. این باور چقدر پایه‌ی علمی دارد؟

نور خورشید از طیف‌های مختلفی تشکیل شده است که با توجه به طول موج‌های متفاوت، از هم متمایز می‌شوند. خوشبختانه قسمت اعظم امواجی که طول موج‌های پایین‌تری دارند و پرخطرتر هستند، توسط اتمسفر جذب و به ویژه توسط لایه ازن فیلتر می‌شوند.

از طرفی امواج بیولوژیکی که ما آن‌ها را به نام UVA و UVB می‌شناسیم نیز تا حد زیادی در اتمسفر جذب می‌شوند و فقط 10 درصد اشعه uv به زمین می‌رسد که همین مقدار جزیی نیز می‌تواند باعث ایجاد آثار مخربی در پوست شود. متاسفانه بعضی افراد بر این باورند منابع مصنوعی نور که برای برنزه کردن پوست مورداستفاده قرار می‌گیرند و عموما به نام سولاریوم نامیده می‌شوند حاوی این اشعه‌های مضر نیستند، در صورتی که باید گفت این دستگاه‌ها از لحاظ نوع اشعه تفاوت چندانی با اشعه تابیده شده از منابع طبیعی ندارند و حتی گاهی شدیدتر از نور معمولی آفتاب هم هستند. بنابراین سولاریوم، سالم‌تر و کم عارضه تر از حمام آفتاب نیست.

این روزها انواع و اقسام دستگاه‌های سولاریوم در مکان‌های مختلف نظیر سالن‌های زیبایی، استخرها، آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های بدن سازی یافت می‌شود. با این که وزارت بهداشت این موضوع را ممنوع اعلام کرده است، ولی همه این اماکن به صورت غیرقانونی از دستگاه سولاریوم استفاده می‌کنند.

نکته مهم این است که امروزه دستگاه‌هایی ساخته شده است که 5 برابر شدت معمولی، نورآفتاب را در یک بازده زمانی خاص به پوست می‌تابانند و حتی اگر حاوی اشعه‌های uv نباشند که بعید به نظر می‌رسد باز هم به پوست آسیب می‌رسانند. البته این تغییرات پوستی در لایه‌های فوقانی یا عمیقی‌تر از پوست قابل مشاهده است و باعث بروز مشکل‌های جبران ناپذیر پوستی می‌شود. البته پوست‌های روشن بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

افرادی که پوست روشنی دارند دچار عوارض پوستی بیشتری می‌شوند

واضح‌ترین آسیب در این گونه پوست‌ها سوختگی است که به صورت قرمزی و التهاب پوستی چند ساعت بعد از تماس با اشعه بروز می‌کند. البته شدت سوختگی از خفیف تا شدید، متغیر است و با توجه به مدت زمان تماس و انرژی حاصله، از قرمزی و سوزش خفیف پوست تا تاول‌های بزرگ پوستی را دربرمی گیرد. در مقابل پوست‌های تیره تر که اکثر پوست‌های آسیایی هم در این گروه قرار می‌گیرند، ممکن است به جای قرمزی و سوختگی واضح دچار افزایش تیرگی پوست شوند که این واکنش تا حدودی تاخیری است و 48 تا 72 ساعت بعد از تماس با اشعه بروز می‌کند و با ایجاد لکه‌های تیره و روشن همراه است.

خطرات دیگر سولاریوم غیر از افزایش احتمال سرطان پوست

علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های پوستی، سولاریوم قدرت ایمنی پوست را نیز کاهش می‌دهد و این موضوع افزایش عفونت‌ها و بدخیمی‌ها را به دنبال خواهد داشت. واکنش‌های گذرایی مانند کهیر ناشی از نور، خارش‌های شدید، تغییر رنگ‌های نامرتب و پراکنده، درماتیت های پایدار و مزمن نوری و پیری زودرس پوست نیز از واکنش‌هایی هستند که نباید از وجود آن‌ها غافل شد. باید گفت که یکی از مهم‌ترین عوارض دیگر سولاریوم، خشن شدن، خشکی و افزایش چین و چروک‌های سطحی پوست است. این حالت همراه با باز شدن عروق سطحی در طولانی مدت باعث ایجاد شیارهای عمقی و دائمی پوست می‌شود که هر روز در مراکز درمانی با آن مواجه هستیم.

آیا لکه‌های پوستی ناشی از سولاریوم درمان می‌شوند؟

درمان آن‌ها زمان‌بر و هزینه‌بر است، اما هیچ تضمینی هم وجود ندارد که همه این لکه‌های تیره و روشن به طور کامل محو شوند و از بین بروند. به علاوه چه لزومی دارد که افراد سراغ سولاریوم بروند و بعد بخواهند عوارض ناشی از آن را درمان کنند؟ شاید داشتن پوست برنزه زیبا باشد، ولی آیا ابتلا به سرطان پوست و عوارض بدخیم پوستی، عوارض کوچکی برای این مد خطرناک به شمار می‌آیند؟

افرادی که علاقه‌مند به برنزه کردن پوست خود هستند، باید بدانند اگر تنظیمات دستگاه سولاریوم مناسب نباشد، علاوه بر احتمال آسیب‌های پوستی می‌تواند باعث ایجاد عوارض چشمی، سردرد، مشکلات گوارشی و.... شود. بنابراین زمان قرارگیری در معرض تابش اشعه و میزان طول موج‌ها بسیار مهم است.

افرادی که به صورت مداوم سولاریوم می‌کنند، حتی اگر هم به سرطان پوست مبتلا نشوند، نسبت به همسن و سال‌های شان پوستی پیرتر، خشک‌تر، پرچین و چروک‌تر و بیمارتر خواهند داشت.

نکات ایمنی در مورد سولاریوم

اتاقک سولاریوم از یک تشک خورشیدی ساخته شده است که در آن لامپ‌های UVA و UVB قرار داده شده‌اند و از بالا و پایین به بدن شما اشعه تابانده می‌شود. حتی مقدار ناچیزی از UVA و UVB می‌تواند به پوست آسیب برساند، به این ترتیب که فرآیند پیرشدن را تسریع کرده و سبب بروز سرطان می‌شود.

سازمان استاندارد جهانی به هیچ وجه استفاده از سولاریوم را توصیه نمی‌کند. اگر شما استفاده از سولاریوم را انتخاب می‌کنید باید به تمام خطرات و تاثیرات جانبی منفی آن آگاه باشید.

متصدیان سولاریوم باید اطلاعات صحیحی در مورد خطرات ناشی از استفاده از این دستگاه را در اختیار شما قرار دهند. اگر احساس می‌کنید که به اندازه کافی از خطرات ناشی از آن اطلاع ندارید و یا به حرف‌های متصدی نمی‌توانید اعتماد کنید، بهتر است از سولاریوم استفاده نکنید.

- کودکان زیر 15 سال به هیچ وجه حق استفاده از سولاریوم را ندارند.

- نوجوانان بین 15 تا 18 سال برای استفاده از سولاریوم حتماً باید رضایتنامه کتبی والدین خود را در اختیار داشته باشند.

- هشدارهای لازم در مورد قرار گرفتن در معرض اشعه UVA و UVB باید حتماً در نظر گرفته شود.

- تکرار این عمل در کمتر از 48 ساعت توصیه نمی‌شود.

- مراجعینی که پوستی خاص دارند (به عنوان مثال پوست بدنشان خیلی سفید است یا تمام سطح آن پوشیده از کک و مک می‌باشد) اجازه استفاده از سولاریوم را ندارند.

استفاده از سولاریوم غیر قانونی است

حبیب انصاری، متخصص پوست و مو گفت:

«استفاده از دستگاه سولاریوم برای برنزه کردن پوست در کشور غیرقانونی است و مورد تأیید متخصصان پوست نیست و احتمال بروز سرطان پوست را افزایش می‌دهد. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب برای پیشگیری از بیماری‌های پوستی از اهمیت زیادی برخوردار است. در افراد دارای پوست سفید و چشم‌های آبی، احتمال بروز سرطان پوست بیشتر است. بیش از 99 درصد سرطان‌های پوست قابل درمان هستند، البته درمان بیماری‌های پوستی نیازمند زمان طولانی است.»